Өлеңдер сөздерi / текст песни
Абайдың әнi - Сегiз аяқ
Алыстан сермеп,
Жүректен тербеп,
Шымырлап бойға жайылған.
Хиуадан шауып,
Қисынын тауып,
Тағыны жетiп қайырған.
Толғауы тоқсан қызыл тiл,
Сөйлеймiн десең өзiң бiл.
Өткiрдiң жүзi,
Кестенiң бiзi,
Өрнегiн сендей сала алмас.
Бiлгенге маржан,
Бiлмеске арзан,
Надандар баһра ала алмас.
Қиналма бекер тiл мен жақ,
Көңiлсiз құлақ, ойға олақ.
Басында ми жоқ,
Өзiнде ой жоқ,
Күлкiшiл кердең наданның.
Көп айтса көндi,
Жұрт айтса болды –
Әдетi надан адамның.
Бойда қайрат, ойда көз,
Болмаған соң айтпа сөз.
Атадан алтау,
Анадан төптеу,
Жалғыздық көрер жерiм жоқ.
Ағайын бек көп,
Айтамын ептеп.
Сөзiмдi ұғар елiм жоқ.
Моласындай бақсының,
Жалғыз қалдым – тап шыным!
Комментарии:
Сегiз аяқ Алыстан сермеп, Жүректен тербеп, Шымырлап бойға жайылған; Қиуадан шауып, Қисынын тауып, Тағыны жетiп қайырған, Толғауы тоқсан қызыл тiл, Сөйлеймiн десең, өзiң бiл. Өткiрдiң жүзi, Кестенiң бiзi Өрнегiн сендей сала алмас. Бiлгенге маржан, Бiлмеске арзан, Надандар бәžра ала алмас. Қиналма бекер, тiл мен жақ, Көңiлсiз құлақ — ойға олақ. Басында ми жоқ, Өзiнде ой жоқ Күлкiшiл кердең наданның. Көп айтса көндi, Жұрт айтса болды — Әдетi надан адамның. Бойда қайрат, ойда көз Болмаған соң, айтпа сөз. Қайнайды қаның, Ашиды жаның, Мiнездерiн көргенде; Жiгерлен, сiлкiн, Қайраттан, беркiн Деп насиқат бергенде, Ұятсыз, арсыз салтынан Қалғып кетер артынан. Аулаққа шықпай, Сыбырлап бұқпай, Мейiрленбес еш сөзге. Пайдасыз ақыл — Байлаусыз тақыл, Атадан бала ойы өзге. Санасыз, ойсыз жарым ес, Өз ойында ар емес. Тасыса өсек, Ысқыртса кесек, Құмардан әбден шыққаны. Күпiлдек мақтан, Табытын қаққан Аңдығаны, баққаны. Ынсап, ұят, терең ой Ойлаған жан жоқ, жауып қой. Болмасын кекшiл, Болсайшы көпшiл, Жан аямай кәсiп қыл. Орынсыз ыржаң, Болымсыз қылжаң Бола ма дәулет, нәсiп, бұл? Еңбек қылсаң ерiнбей — Тояды қарның тiленбей. Егiннiң ебiн, Сауданың тегiн Үйренiп, ойлап, мал iзде. Адал бол — бай тап, Адам бол — мал тап, Қуансаң қуан сол кезде. Бiрiңдi, қазақ, бiрiң дос Көрмесең, iстiң бәрi бос. Малыңды жауға, Басыңды дауға Қор қылма, қорға, татулас. Өтiрiк, ұрлық, Үкiмет зорлық Құрысын, көзiң ашылмас. Ұятың, арың оянсын, Бұл сөзiмдi ойлансын. Тамағы тоқтық, Жұмысы жоқтық Аздырар адам баласын. Таласып босқа, Жау болып досқа, Қор болып, құрып барасың. Өтiрiк шағым толды ғой, Өкiнер уақтың болды ғой. Жұмыссыз сандал, Ерiксiз малды ал Деген кiм бар сендерге, Қулықты көргiш, Сұмдықты бiлгiш Табылар кiсi жөндерге. Үш-төрт жылғы әдетiң Өзiңе болар жендетiң. Ауырмай тәнiм, Ауырды жаным, Қаңғыртты, қысты басымды, Тарылды көкiрек, Қысылды жүрек, Ағызды сығып жасымды. Сүйенiп күлкi, тоқтыққа, Тартыпты өнер жоқтыққа. Қайратым мәлiм, — Келмейдi әлiм, Мақсат — алыс, өмiр — шақ. Өткен соң, базар, Қайтқан соң ажар, Не болады құр қожақ?! Кеш деп қайтар жол емес, Жол азығым мал емес. Бiр кiсi мыңға, Жүз кiсi сұмға Әлi жетер заман жоқ. Қадiрлi басым, Қайратты жасым Айғаймен өттi, амал жоқ. Болмасқа болып қара тер, Қорлықпен өткен қу өмiр. Сөзуар бiлгiң Законшiк, көргiш Атанбақ мақсат,мақтанбақ. Жасқанып, қорқып, Жорғалап, жортып Именсе елiң, баптанбақ. Қарғағанын жер қылмақ. Алқағанын зор қылмақ. Хош, қорықты елiң, Қорқытқан сенiң Өнерiң қайсы, айтып бер. Ел аңдып сенi, Сен аңдып оны, Қылт еткiзбей бағып көр. Ойнасшы қатын болса қар, Аңдыған ерде қала ма ар? Көмексiз көзiң, Бiр жалғыз өзiң Баға алмай басың сандалар. Баурыңа тартқан, Сырыңды айтқан Сырласың сырт айналар. Ол қаны бұзық, ұры-қар Қапысын тауып сенi алар. Басы-көзi қан боп. Арқа-басы шаң боп, Және тұрып жылпылдап; Жығылып тұрып, Буыны құрып, Тағы қуып салпылдап. Абұйыр қайда, ар қайда? Әз басыңа не пайда? Ит үрсе, бала Таяғын ала, Қуады итпен кектесiп. Ұрысқансып “ой” деп, “Ұят” деп, “қой” деп, Үлкендер тияр “тек” десiп. Оны бiлсең, мұның не? Мен де ұят iс қылдым де. Бiлгенге жол бос, Болсайшы қол бос Талаптың дәмiн татуға. Бiлмеген соқыр Қайғысыз отыр, Тамағы тойса жатуға. Не ол емес, бұл емес, Менiң де күнiм — күн емес. Ғылымды iздеп, Дүниенi көздеп, Екi жаққа үңiлдiм. Құлағын салмас, Тiлiңдi алмас Көп наданнан түңiлдiм. Екi кеме құйрығын Ұста, жетсiн бұйрығың. Жартасқа бардым, Күнде айғай салдым, Онан да шықты жаңғырық. Есiтiп үнiн, Бiлсем деп жөнiн, Көп iздедiм қаңғырып.. Баяғы жартас — бiр жартас, Қаңқ етер, түктi байқамас. Жаяуы қапты, Аттысы шапты, Қайрылып сөздi кiм ұқсын. ²ште дерт қалың, Ауыздан жалын Бұрқ етiп, көзден жас шықсын. Күйдiрген соң шыдатпай, Қоя ма екен жылатпай? Мамықтан төсек, Тастай боп кесек, Жанбасқа батар, ұйқы жоқ. Сыбыр боп сөзi, Мәз болып өзi, Ойланар елдiң, сиқы жоқ. Баяғы қулық, бiр алдау, Қысылған жерде жанжал-дау. Атадан алтау, Анадан төртеу, Жалғыздық көрер жерiм жоқ. Ағайын бек көп, Айтамын ептеп, Сөзiмдi ұғар елiм жоқ. Моласындай бақсының Жалғыз қалдым — тап шыным!